معرفی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد

معرفی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تبریز

کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تبریز، در نیمه دوم سال 1346 هجری شمسی با ادغام کتابخانه‌های دانشکده‌های مختلف تأسیس گردید و به‌منظور برآورد نیازهای علمی و اطلاعاتی برنامه‌های آموزشی و پژوهشی اساتید، دانشجویان و پژوهشگران مجدانه به توسعه مجموعه خود اقدام نمود. این کتابخانه بعد از سال‌ها تلاش اکنون دارای 130،000نسخه کتاب چاپی در زبان های فارسی و لاتین، 3148 عنوان مجله فارسی  657 عنوان مجله لاتین، نزدیک به 18 هزار پایان نامه و رساله دانشگاهی، 29 عنوان کتاب خطی، و 2000 جلد کتاب نفیس و چاپ سنگی،  850،000 عنوان کتاب دیجیتالی و در کل در حدود 90 میلیون رکورد اطلاعاتی دیجیتال است.
درواقع می‌توان گفت زبان فارسی به‌عنوان زبان‌اصلی و زبان انگلیسی به‌عنوان زبان دوم مجموعه منابع کتابخانه است. البته ناگفته نماند علاوه بر زبان‌های فوق‌الذکر، کتابخانه مجموعه‌هایی را به زبان‌های زنده دنیا  (ترکی آذری، ترکی استانبولی، عربی، فرانسه، آلمانی و ...) جهت استفاده پژوهشگران در مجموعه خود جای داده است. کتابخانه مرکزی علاوه بر کتاب‌ها سایر اشکال منابع اطلاعاتی نظیر پایان‌نامه‌ها، طرح‌های تحقیقاتی، نقشه‌ها، نسخ خطی و... را گردآوری نموده است.

در حال حاضر سیاست کتابخانه مرکزی دانشگاه همپای سایر کتابخانه‌های دانشگاهی جهان و ایران اولویت دادن به خرید و در دسترس قرار دادن منابع الکترونیکی Online از ناشرین معتبر دنیا برای اعضای خود است و در این راستا بیش از 80 پایگاه و بانک اطلاعاتی و نشریات الکترونیکی پیوسته را با بیش از 90 میلیون رکورد دیجیتال تمام متن را در اختیار اساتید، پژوهشگران و دانشجویان قرار می دهد.
کتابخانه به‌صورت قفسه باز با استفاده از فنّاوری هوشمند RFID اداره می‌شود و رده‌بندی کتابخانه کنگره موسوم به LC است. تمامی اطلاعات کتابشناختی منابع از طریق نرم‌افزار کتابخانه‌ای پارس آذرخش و پورتال کتابخانه دیجیتال  آن، به‌صورت پیوسته قابل جستجو گردیده است.

ازجمله خدمات متنوعی که برای کاربران داخل و خارج از دانشگاه در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم ارائه می‌شود بر اساس آیین نامه و مقررات مدون عبارتند از:

1. ارائه خدمات امانت کتاب در موضوعات و در زبان‌های متنوع: این نوع خدمات که از طریق بخش مجموعه‌ها و امانت فراهم می‌شود به‌واسطه دستگاه امانت خودکار و با استفاده از کارت دانشجویی، صورت می‌گیرد. تسویه‌حساب دانشجویان، تمدید ،...از دیگر سرویس‌های ارائه‌شده در این بخش است.
2. ارائه خدمات مرتبط با پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها: این نوع خدمات که در بخش مرجع، پایان‌نامه‌ها و نشریات ادواری ارائه می‌شوند مبتنی بر گنجینه ارزشمند پایان‌نامه‌ها و رساله‌های فارغ‌التحصیلان دانشگاه تبریز در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری صورت می‌گیرد. همچنین در این بخش امکان جستجوی تمام متن پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاه در قالب الکترونیکی و مطالعه متن کامل آن‌ها فراهم است.
3. ارائه خدمات مبتنی بر نشریات ادواری: نشریات ارزشمندی با توجه به قدمت این مرکز و سابقه بیش از 50 ساله این کتابخانه و منابع ارزشمندی که برخی بیش از 70 سال قدمت دارند، این فرصت را برای کاربران فراهم کرده است تا از این منابع ارزشمند (3148 عنوان مجله فارسی  657 عنوان مجله لاتین ) بهره‌مند شوند.
4. کتب خطی، چاپ سنگی و نفیس: یکی از منابع ارزشمند این کتابخانه گنجینه غنی کتب خطی، چاپ سنگی و نفیس آن است که به‌صورت ویژه در مجموعه‌ای خاص حفظ و نگهداری می‌شود
5. آرشیو روزنامه‌ها و نشریات قدیمی: یکی از دیگر منابع ارزشمند این کتابخانه گنجینه غنی روزنامه‌ها و نشریات دانشگاه است که با توجه به نیاز پژوهشگران و دانشجویان به‌صورت موردی در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد.
6. مجموعه منابع به زبان ترکی و آذربایجان شناسی: ابن مجموعه شامل منابع ترکی آذری، استانبولی بوده،که جهت استفاده پژوهشگران و مراجعه کنندگان دایر می باشد. این مجموعه با اهداف زیر برنامه ریزی، فراهم آوری و سازماندهی شده است
7. تأمین منابع اطلاعاتی لازم برای استفاده دانشجویان داخل و بین المللی دانشگاه با توجه به سیاست راهبردی دانشگاه در جذب دانشجویان بین المللی به ویژه از دانشگاه های حوزه قفقاز و ترکیه به ویژه انتخاب دانشگاه تبریز به عنوان هاب منطقه ای ارتباط با دانشگاه های ترکیه از طرف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
8. ایفای مسئولیت و رسالت اجتماعی و فرهنگی دانشگاه در خصوص مسائل فرهنگی و منطقه ای در توجه به زبان های قومیت ها همسو با سیاست های فرهنگی کلان نظام جمهوری اسلامی ایران
9. حمایت از نشر و گسترش انتشار متون علمی، فرهنگی، ادبی و تاریخی به زبان ترکی
10. یکپارچه سازی منابع انتشار یافته به زبان ترکی با رسم الخط های مختلف عربی، سیریلیک، ترکی آذربایجانی، ترکی استانبولی در قالب مجموعه ای واحد
11. تأمین نیازهای اطلاعاتی دانشجویان رشته زبان و ادبیات ترکی آذری دانشگاه تبریز.

لازم به ذکر است که تاکنون 2000 عنوان کتاب که اغلب توسط ناشران ایرانی، به زبان ترکی منتشر شده اند در این مجموعه فراهم آوری، گردآوری و سازماندهی شده اند. برخی منابع دیگر نیز از منابع قبلی که در مجموعه کتابخانه مرکزی موجود بودند و همچنین کتب اهدایی از سایر کشورها تأمین شده اند.

12. خدمات اطلاع‌رسانی: این نوع خدمات که در بخش اطلاع‌رسانی و سالن‌های مطالعه ارائه می‌شوند امکان جستجو در منابع ارزشمند، استفاده از منابع آفلاین و داخلی دیجیتال موجود در کتابخانه مرکزی و همچنین استفاده از رایانه‌های اختصاصی برای انجام کارهای پژوهشی فراهم است.
13. خدمات مبتنی بر سالن‌های مطالعه: یکی از دیگر خدماتی که در بخش اطلاع‌رسانی و سالن‌های مطالعه ارائه می‌شود فراهم آوردن امکان استفاده دانشجویان و پژوهشگران از سالن‌های مطالعه‌ای که به‌طور اختصاصی برای مطالعه دانشجویان طراحی‌شده‌اند فراهم است.
14.  استفاده از خدمات آفلاین کتابخانه دیجیتال کتابخانه، استفاده از رایانه‌های این بخش، و بهره‌گیری از قرائت‌خانه‌ها جهت مطالعه
15. سرویس‌های آنلاین: دانشجویان عزیز می‌توانند با مراجعه به وب‌سایت کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد و انتخاب گزینه پایگاه‌های اطلاعاتی از منابع الکترونیکی آنلاین فراهم‌شده استفاده نمایند. راهنمای استفاده از پایگاه‌ها در مقابل نام هر پایگاه، قرارگرفته است.
16. مجموعه‌های ویژه: منابع مرحوم دکتر حمید نطقی (پایه‌گذار روابط عمومی علمی ایران) و مجموعه ویژه منابع دکتر محمدنقی براهنی (پدر علم روان‌سنجی ایران): با توجه به شناخته‌شدگی علمی و فرهنگی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه، اساتید بزرگوار فراوانی علاقه‌مند به اهدای مجموعه‌های شخصی منابع خود به این کتابخانه هستند که گاهی به‌صورت محدود موردپذیرش مدیریت کتابخانه قرار می‌گیرد. ازجمله این اساتید، مرحوم دکتر حمید نطقی ((پایه‌گذار روابط عمومی علمی ایران) و دکتر محمدنقی براهنی (پدر علم روان‌سنجی ایران) هستند که منابع کتابخانه شخصی خود را به‌طور کامل به این کتابخانه اهدا کرده‌اند. منابع مرحوم دکتر نطقی شامل 7944 کتاب فارسی و لاتین در موضوعاتی چون روابط عمومی، زبانشناسی، علوم اجتماعی، اقتصاد و مجموعه دکتر براهنی شامل 629 عنوان منبع در زبان‌های مختلف و در موضوعات مرتبط با روانشناسی و روان‌سنجی می‌شود.
17. مجموعه ویژه هفتادساله دانشگاه تبریز: هم‌زمان با سال 1397 و بزرگداشت هفتادمین سال تأسیس دانشگاه تبریز، مجموعه‌ای ویژه متشکل از کتب منتشرشده از دانشگاه تبریز از بدو تأسیس تا سال 1397، خبرنامه‌های دانشگاه از دهه 30 تاکنون، منابع اساتید و چهره‌های ماندگار دانشگاه، قدیمی‌ترین مجلات انتشاریافته توسط دانشگاه، طرح‌های پژوهشی اجراشده در دانشگاه، قدیمی‌ترین پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاه، نقشه‌های علمی حاصل از بروندادهای علمی محققان دانشگاه تبریز تشکیل شد و با هماهنگی قبلی امکان بازدید از آن‌ها وجود دارد.
18. دسترسی به شبکه و اینترنت دانشگاه از طریق وای‌فای: دسترسی دانشجویان به شبکه و اینترنت دانشگاه ازبخش‌های امانت،مرجع،سالن های مطالعه کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه فراهم است.
19. مجموعه انیس کنج تنهایی: این منابع بدون محدویت و عدم مراجعه دانشجویان به بخش امانت و ثبت نشدن منابع در سیستم، در این مرکز  توسط دانشجویان به امانت برده شده و پس از مطالعه توسط آنها در محل قبلی خود جای می گیرد. 
20. برگزاری کارگاه‌های آموزشی عمومی و تخصصی برای دانشجویان، پژوهشگران و اعضای هیئت‌علمی: همه‌ساله در چندین نوبت کارگاه‌های آموزشی و پژوهشی جهت استفادۀ دانشجویان، پژوهشگران و اعضای هیئت‌علمی با موضوعات مرتبط با بازیابی اطلاعات، پایگاه‌های اطلاعاتی، سواد اطلاعاتی، اخلاق پژوهش، توانمندسازی همکاران و اساتید، و ...  ارائه می‌شود و بعضاً برای این کارگاه‌ها، گواهی معتبر شرکت در کارگاه نیز ارائه می‌شود.
21. برگزاری تور آموزشی برای دانشجویان جدیدالورود: همه‌ساله در اولین ماه سال تحصیلی سعی می‌شود با برگزاری برنامه تور دانشجویان جدیدالورود زمینه آشنایی بیش‌ازپیش دانشجویان از این مرکز فراهم شود.
22. ارائه خدمات علمی، آموزشی و پژوهشی به کاربران اعم از اساتید، پژوهشگران، دانشجویان و طلاب خارج از دانشگاه بر اساس آیین نامه
23. مجموعه خدمات اطلاعاتی به کم بینایان و نابینایان: بخش نابینایان کتابخانه مرکزی دانشگاه تبریز با اهداف زیر تأسیس شده است:
24. تهیه و تولید کتابهای درسی، غیردرسی و جزوات مورد نیاز دانشجویان نابینا نظیر کتب صوتی و جزوات بریل
     استفاده از دانشجویان و نیروهای داوطلب برای آماده سازی کتب صوتی ( خواندن ، آماده سازی و تولید محتوای صوتی ) برای استفاده دانشجویان کم بینا و نابینا
25.  برگزاری نشست های علمی برای دانشجویان نابینا و کم بینا
26. استفاده از ظرفیت شبکه افراد داوطلب در برگزاری هرچه بهتر امتحانات دانشجویان نابینا از طریق معرفی منشی امتحانی
27.  بریل یا صوتی کردن برگه های امتحانی دانشجویان نابینا در صورت ضرورت

سایر خدماتی که از طریق کتابخانه مرکزی، مرکز اسناد و انتشارات دانشگاه تبریز ارائه می شود:

ارائه کد اخلاق زیست پزشکی به طرح ها، پایان نامه ها و رساله های دانشجویان و اساتید (جهت کسب اطلاع بیشتر در این خصوص به وب سایت https://lib.tabrizu.ac.ir/fa/page/8435/bioethics  مراجعه نمایید.

خدمات مربوط به انتشار کتاب برای اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه تبریز و سایر دانشگاه های کشور (برای کسب اطلاع بیشتر در این خصوص به وب سایت http://pprs.tabrizu.ac.ir مراجعه نمایید.

خدمات علم سنجی برای شناسایی منابع و نشریات معتبر علمی و همچنین رتبه دانشگاه در نظام های رتبه بندی ملی و بین المللی (برای دسترسی به این نوع خدمات به صفحه خدمات علم سنجی وب سایت کتابخانه مرکزی به آدرس lib.tabrizu.ac.ir مراجعه شود)

خدمات پژوهشی از جمله معرفی شرکت ها و پایگاه های پشتیبان پژوهش برای تسهیل انتشار مقالات علمی برای اساتید و دانشجویان دانشگاه تبریز (برای دسترسی به این نوع خدمات به صفحه خدمات پژوهشی وب سایت کتابخانه مرکزی به آدرس lib.tabrizu.ac.ir مراجعه شود).

نحوه دسترسی به کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه: 1-استفاده از سرویس های مستقر در جلوی ساختمان امور دانشجویی  2- تردد از درب زعفرانیه با استفاده از کارت هوشمند دانشجویی

ردیف	عنوان	توضیحات
1	ساعات کاری در طول سال تحصیلی	(بخش اطلاع‌رسانی ، امانت، مجموعه‌های ویژه، پایان‌نامه، مرجع و ادواری‌ها) در روزهای اداری (شنبه تا چهارشنبه) از ساعت 7:45 الی 14:30 به کاربران گرامی ارائه خدمت خواهند نمود. بر اساس مصوبات ستاد ملی کرونا فعلاً بخش سالن های مطالعه تعطیل می باشد.
2	ساعات کاری در ایام امتحانات	بخش‌های اطلاع‌رسانی و سالن‌های مطالعه علاوه بر روزهای فوق، روزهای پنج‌شنبه و جمعه نیز از ساعت 7:45 الی ساعت 20 سرویس ارائه خواهند نمود. بر اساس مصوبات ستاد ملی کرونا فعلاً بخش سالن های مطالعه تعطیل می باشد.
3	ساعات کاری در ایام تابستان	(بخش اطلاع‌رسانی ، امانت، مجموعه‌های ویژه، پایان‌نامه، مرجع و ادواری‌ها) در روزهای اداری (شنبه تا چهارشنبه) از ساعت 7:45 الی 14:30 به کاربران گرامی ارائه خدمت خواهند نمود. بر اساس مصوبات ستاد ملی کرونا فعلاً بخش سالن های مطالعه تعطیل می باشد.
4	پرتال جستجوی سامانه کتابخانه دیجیتال	https://library.tabrizu.ac.ir
5	کانال اطلاع‌رسانی ما در شبکه‌های اجتماعی	CentLibTbrzU@
6	کانال اطلاع‌رسانی ما در اینستاگرام	TbrzUCentLib
7	آدرس وب سایت کتابخانه مرکزی	http://lib.tabrizu.ac.ir
8	آدرس سامانه داوری انتشارات دانشگاه تبریز	http://pprs.tabrizu.ac.ir
9	آدرس وب سایت نشریات علمی دانشگاه تبریز	http://journals.tabrizu.ac.ir
10	آدرس وب سایت نشریات علمی دانشگاه تبریز	https://lib.tabrizu.ac.ir/fa/page/8602/tabrizujournals
11	آدرس وب سایت کمیته اخلاق زیست پزشکی دانشگاه تبریز	https://lib.tabrizu.ac.ir/fa/page/8435/bioethics